برنامه بازاریابی، یا Marketing Plan یکی از بخش‌های مهم طرح کسب‌وکار به شمار می‌آید. از این رو فرایند برنامه‌ریزی بازاریابی بخش مهمی از فرایند برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی سازمان‌ها تلقی میشود. طرح بازاریابی اهداف بازاریابی را تعیین می‌کند و راهبردهای دستیابی به آنها را پیشنهاد می‌دهد. گرچه این طرح تمام اهداف و راهبردهای سازمان را در بر نمی‌گیرد.در واقع طرح یا برنامه بازاریابی (Marketing Plan) یک برنامه جامع (کمپین) تبلیغاتی است که به نحوه اجرای استراتژی بازاریابی شرکت کمک می کند. اصطلاح طرح بازاریابی برای تشریح روشهای به کارگیری منابع بازاریابی برای رسیدن به اهداف بازاریابی به کار میرود. تقسیم بندی بازار، شناخت جایگاه بازار، پیش بینی اندازه بازار و برنامه‌ریزی سهم عملی بازار در مفهوم طرح بازاریابی جای می‌گیرند.
شروع فعالیتهای تولیدی و سرمایه‌گذاری همیشه با مطالعه و برنامه‌ریزی علمی همراه است. در شرکتهای بزرگ قبل از شروع عملیات تولید، گروه تحقیقات و بازاریابی برای امکان سنجی در مورد مقبولیت کالا و نیاز بازار فعالیتهای خود را آغاز می‌کند. همچنین در شرایطی که کالاهای تولید شده، فروش نمی‌روند و یا در رقابت با کالاهای مشابه، از بازار مناسبی برخوردار نیستند لازم است تا گروه تحقیقات و بازاریابی وارد عمل شده و برنامه ریزی ها و مطالعات لازم را برای دست یابی به اطلاعاتی در مورد موقعیت بازار و کالا انجام دهد. تمامی فعالیتهای گروهی و انفرادی برای بازاریابی یک کالا باید حساب شده و در قالب‌های مشخصی تدوین شود و فعالیتهای بدون مطالعه و برنامه‌ریزی باید حذف گردد. برای این منظور در بازاریابی هر کالا باید برنامه مربوط به آن کالا را با دقت و مطالعه فراوان تهیه کرد و در اختیار مدیران گذاشت تا تصمیم گیری های لازم را بر اساس آن انجام دهند.
اهداف برنامه بازاریابی
برخی از صاحبان تجارت و شرکت ها برنامه بازاریابی را ایجاد و در گوشه ای قرار میدهند. برنامه بازاریابی نقشه راه تجارت برای رسیدن به اهداف خود میباشد. برنامه بازاریابی مرتبا برای اهدافی که از طریق اجرای آن بدست آمده است باید مورد بازبینی و بررسی قرار گیرد. در تجارت های کوچک هدف برنامه بازاریابی اغلب با اهداف شرکت یکی است و در واقع برنامه بازاریابی نقش برنامه شرکت را بازی می کند. بازاریابی بخش مهمی از فعالیت های یک شرکت کوچک است. اما اگر نمیخواهید برنامه بازاریابی کل برنامه شرکت شما باشد. آنرا بعنوان بخش مهمی از برنامه کلی شرکت خود استفاده کنید.
مزایای برنامه بازاریابی
اهمیت بالای برنامه بازاریابی نمیتواند امری اشتباه باشد. بازاریابی برای عرضه محصولات و خدمات بسیار اهمیت دارد. بدون بازاریابی مشتریان و خریداران از وجود ما آگاه نشده و امکان خرید از ما از بین میرود. بدون خریدار فروشی وجود ندارد.
مزایای برنامه بازاریابی را میتوان بصورت زیر بیان کرد:
- تشریح کامل بازار: بدون شناخت دقیق مشتری امکان فروش در بازار وجود ندارد.
- کمک به ایجاد شعار تبلیغاتی موثر: بازاریابی درباره شناخت دقیق کالا ها و خدمات خود و شناخت نیازهایی است که این کالا ها و خدمات برطرف می کنند. شعارهای تبلیغاتی باید برای مخاطبان ما در بازار هدف نوشته شود.
- تعیین تمرکز و میسر حرکت : با ایجاد نقشه بازاریابی، میتوانیم نحوه استفاده و میزان استفاده از هرکدام از روشهای بازاریابی، مانند: بازاریابی ایمیلی و بازاریابی شبکه های اجتماعی را تبیین و بر اساس نتایج حاصله از هر کدام، نقشه بازاریابی خود را اصلاح و باز نویسی کنیم.
برنامه بازاریابی چگونه تدوین میشود؟
پیش از بحث در چگونگی تدوین برنامه بازرگانی باید یادآور شویم که برنامه بازایابی یک برنامه ایستا برای یک سال نیست، بلکه باید در طول سال مورد بازنگری و بروز رسانی قرار گیرد.یک برنامه بازاریابی برای صنایع کوچک عناصر بسیاری را در بر میگیرد. این عناصر شامل رقبا، تقاضا برای محصول و خدمات ارائه شده و نقاط قوت و نقاط ضعف از دید بازار برای تجارت و رقبا میباشد.
یک برنامه بازاریابی یک ابزار برای رفع نیازهای بازاریابی شما است، که بصورت روزانه به شما برای رسیدن به بازار هدف و سود مد نظرتان کمک می کند. برای تهیه برنامه بازاریابی باید موارد زیر را بدانیم.
برای تدوین برنامه بازاریابی چه مواردی را باید مد نظر داشته باشیم
جزئیات تجارت خود ، وضعیت فعلی تجارت : کالا و محصولات شما چیست؟ برای افزایش تعداد مشتریان و جذب مشتری جدید چه کارهایی باید انجام دهید و در این راه با چه مشکلاتی مواجه هستید. برای سال آینده با چه مشکلاتی روبرو خواهید شد. مشکلاتی مانند عدم توان کار، تغییر قوانین تجارت و غیره؟
- بازار هدف شما را چه کسانی تشکیل میدهند؟ بیشترین اشخاصی که ممکن است کالا و یا خدمات شما را تهیه کنند چه کسانی هستند؟ پاسخ شما نمی تواند همه باشد. برای کمک به تعریف بازار هدف خود به این سوال پاسخ دهید: کالا و خدمات شما چگونه به مردم کمک می کند؟ پاسخ این سوال موجب میشود راحتتر به توانید به سوال چه کسی به این کالا و خدمات نیاز دارد پاسخ دهید. ممکن است چندین گروه مخاطب کالا و خدمات شما باشد. برای مثال اگر تجارت شما برای کاهش وزن به مردم کمک می کند. بازار هدف شما میتواند مادرهایی باشد که میخواهند کودکانشان وزن کم کنند و یا افراد چاقی باشند که نگران سلامتی خود هستند. شناختن بازار هدف میتواند برای ایجاد پیام تبلیغاتی به شما کمک کند.
- اهداف شما در طول زمان برنامه بازاریابی چیست؟ اهداف خود را کاملا مشخص کنید. مثلا تعداد افزایش ایمیل های خود به N عدد در ظرف یکسال. یافتن N عدد مشتری جدید. تعیین دقیق تعداد در تعین اهداف بسیار مهم است.
- کدام تاکتیک های بازاریابی را برای رسیدن به بازار و اهداف مورد استفاده قرار خواهید داد؟ شناخت بازار هدف به شما برای تعیین استراتژی های بازاریابی در بازار هدف کمک خواهد کرد.
- محل تجمع بازار شما کجاست؟ چگونه میتوان این بازار را برای محصولات خود بررسی کرد؟ برای مثال: اگر مخاطبین شما در بازار زمان زیادی را در فیس بوک صرف می کنند. شما میتوانید یک صفحه طرفداران در فیسبوک ایجاد کنید. شاید هم بخواهید تبلیغات فیسبوکی خریداری کنید. اگر کسب و کار شما در ارتباط مستقیم با تجارت های دیگر است. شاید بهترین کار نوشتن یک آگهی رپورتاژ در مجله های صنعتی برای کالا و خدماتتان است. تا با کمک آن بازار هدف خود را تحت تاثیر قرار دهید.
- هزینه بازاریابی چقدر است؟ آخرین موردی که برای تهیه یک نقشه بازاریابی باید برای آن اهمیت قائلی شویم هزینه های بازاریابی است. هزینه بازاریابی بسیار مهم است. همه ما برند هایی را میشناسیم که تبلیغات بسیار وسیعی را در ابتدای شروع کار خود انجام داده و ناگهان از صفحه روزگار محو شده اند. اغلب این شرکت ها در محاسبه میزان هزینه و نحوه تامین این هزینه با مشکل روبرو بوده اند. یک طرح بازاریابی، باید میزان هزینه های بازاریابی و نحوه تامین آن را مشخص کند.
برنامه بازاریابی چیست و چگونه تدوین میشود
در بالا بصورت کامل تعریف بازاریابی و چگونگی تدوین یک برنامه بازاریابی را شرح دادیم اگر بخواهیم بطور خلاصه برنامه بازاریابی و نحوه تدوین آن را بیان کنیم میتوانیم بگوییم:
تعیین کنید که چرا مشتریان باید شما را انتخاب کنند:
- مزیت های رقابتی کالا و خدمات خود نسبت به رقبا را بررسی کنید: اگر هدفتان از ایجاد کسب و کار کپی کردن یک کسب و کار موفق مانند دیجی کالا بوده است. باید بدانید که برای رسیدن به هدف خود باید راهکارهایی داشته باشید که شما را از رقیبتان جلو بیاندازد. به عبارتی باید مزیت رقابتی داشته باشید.
- مشتری خود را مشخص کنید: سطح سواد، سطح درآمد، سطح بازار در حال حاضر، این موارد را درباره مشتریان خود بدانید.
- رقبایی که در حال حاضر مشتریان شما را تحت تاثیر قرار میدهند بشناسید: تحلیل رقبا از مسائل مهم در نقشه بازاریابی است. باید بدانید نقاطی قوت و نقاط ضعف رقبایتان کجاست. شعار تبلیغاتی رقبایتان چیست و سیاستهای مشتری مداری رقبایتان چگونه است.
- مکان برند خود را مشخص کنید: در تجارت گاهی شما باید بین لوکس بودن و کاربردی بودن یکی را انتخاب کنید. ارزان بودن، یا گران بودن، جایگاه برند شما در کجای بازار است. آیا برند شما بین برند های لوکس قرار دارد و یا جزء برندهای با دوام و ارزان است.
- آنالیز موقیعت فعلی تجاری، مخاطبان، اهداف بازاریابی، استراتژی ها و تاکتیکهای بازاریابی، هزینه های بازاریابی: در آخرین گام باید آنالیز دقیقی از این موارد ارائه دهیم تا بتوایم در طول زمان موفق باشیم.
